HFVN - Trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi muốn đề cập đến cách lắp đặt một hệ thống đơn giản và tương đối tiết kiệm để người dùng có thể thưởng thức âm thanh vòm chất lượng hơn.

Vị trí loa
Rất nhiều nghiên cứu được thực hiện trong những năm gần đây đã cho thấy một tỷ lệ không nhỏ những chiếc loa trong một hệ thống âm thanh vòm đã không được sắp xếp đúng vị trí. Nếu sở hữu một hệ thống gồm 5 loa (dàn âm thanh 5.1) và sắp xếp toàn bộ 5 loa ở phía trước mặt, bạn sẽ không bao giờ được thưởng thức cái gọi là âm thanh vòm.

Một lời khuyên được đưa ra là nếu bạn không muốn chạy dây dẫn loa quá dài, hoặc không đủ không gian phía sau để đặt các loa surround, thì tốt nhất là không sử dụng đến chúng. Đặt sai vị trí các loa surround sẽ ảnh hưởng không tốt đến cả hệ thống âm thanh.

Một cách lý tưởng, loa trung tâm phải được đặt ngay chính giữa phía trước, gần màn hình TV nhất có thể. Loa hai bên phía trước phải được đặt hướng một góc 45o so với điểm trung tâm này, thẳng hướng với hai cánh tay của người nghe khi dang rộng ra.

Các loa surround phải đặt phía sau người nghe và hướng một góc 120o so với loa trung tâm, thẳng hướng với hai cánh tay của người nghe khi xuôi ra sau (giống như đang xuôi tay trong khi lặn dưới nước).

Đây là cách sắp đặt lý tưởng nhất, tuy nhiên rất ít căn phòng có được một không gian hoàn hảo sắp đặt chính xác như vậy. Do vậy, nếu bạn buộc phải đặt các loa surround sang hai bên, hoặc ở chính giữa phía sau, điều đó cũng có thể chấp nhận được.

Có một điều cần lưu ý là bạn phải xem hướng dẫn của nhà sản xuất về việc đặt các loa vào những vị trí cụ thể phù hợp nhất.

Căn chỉnh vị trí loa trong những trường hợp cụ thể
Bạn có thể thay đổi chất lượng âm thanh của các loa trong hệ thông bằng cách điều chỉnh nhẹ góc độ của các loa đó.

Có một phương pháp phổ biến khi căn chỉnh vị trí các loa để có được chất lượng âm tốt nhất, đó là bạn ngồi vào đúng vị trí người nghe, lúc này bạn cần sự giúp đỡ của một người nữa, điều chỉnh từ từ vị trí các loa cho đến khi bạn cảm nhận được chất lượng âm thanh tốt nhất.

Hãy nhớ rằng, việc hướng các loa về phía người nghe sẽ cho âm thanh khác với việc đặt chúng luôn thẳng hướng hoặc song song với các bức tường.

Đặt trên giá hay đứng dưới đất?
Rất nhiều dàn âm thanh sử dụng các loa đặt đứng. Nhiều người cũng có thói quen đặt các loa cỡ nhỏ trên kệ gần với TV, hay thậm chí đặt phía trên TV (đối với loại TV đèn hình CRT). Vậy đặt loa trên giá hay đặt đứng dưới đất là phụ hợp nhất?

Một điều cần lưu ý ở đây là những gì xung quanh loa có thể ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh. Đặt loa trên tủ sách có thể khiến âm thanh vang kiểu như bạn phát âm khi đặt úp tay trên miệng. Đặt các loa gần nhau ở phía trên TV có thể làm giảm chất lượng âm thanh stereo. Dịch chuyển các loa gần tường có thể giúp tăng âm bass, điều này có tốt hay không phụ thuộc vào từng trường hợp.

Kiểm nghiệm âm thanh của loa ở các vị trí khác nhau là một công việc tốn nhiều thời gian, đòi hỏi bạn phải kiên nhẫn, chứ không đơn giản như kiểu thấy rằng đặt loa ở đây thì tốt hơn ở kia.

Lưu ý về Loa siêu trầm (Subwoofer)
Cách dễ dàng nhất là đặt loa subwoofer gần TV. Tuy nhiên đây không phải là vị trí tốt nhất xét trên góc độ âm học. Đối với hầu hết các trường hợp, đặt loa sub ở các góc sẽ cho chất lượng âm thanh tốt nhất. Đặt loa sub gần tường sẽ tạo ra "hiệu ứng biên" giúp nâng cao âm thanh ở một số dải tần nhất định. Đặt loa sub gần góc tường thậm chí sẽ tạo ra một hiệu ứng lớn hơn. Vì vậy, đơn giản là càng đặt loa sub gần tường, bạn càng có được âm thanh lớn.

Nếu vì lí do thẩm mỹ hay gì đó không thể đặt loa sub ở góc tường, bạn có thể đặt chúng ở vị trí nào thuận tiện vì dải tần thấp (tiếng trầm) là dải tần đa hướng. Thực tế là với đa phần các dàn âm thanh, bạn rất khó nhận ra âm bass phát ra từ vị trí nào.

Đặt loa sub dưới gầm bàn, hoặc thậm chí là sau ghế ngồi cũng là những lựa chọn phổ biến. Tuy nhiên, bạn phải nhớ rằng mặc dù tiếng trầm là đa hướng song các loa sub (tạo ra tiếng trầm) không phải có sức mạnh tuyệt đối.

Nếu bạn đặt loa subwoofer phía dưới ghế ngồi hoặc trong một không gian kín (trong một tủ hẹp), âm thanh của nó sẽ bị giảm đáng kể. Chính vì vậy, đặt loa sub trong một tủ mở hay trên giá sẽ tốt hơn, tạo ra hiệu ứng tương tự như đặt chúng ở một góc tường.

Thiết lập các kết nối
Nếu hệ thống HTIB của bạn tích hợp đầu đĩa DVD hay Blu-ray, thì những gì bạn cần quan tâm nhất là việc kết nối với các thiết bị nguồn khác, có thể là bộ thu tín hiệu vệ tinh hoặc đường truyền cáp.

Trong bất cứ trường hợp nào, lựa chọn tốt nhất đối với người dùng là sử dụng các cáp quang học (optical) hoặc cáp đồng trục kỹ thuật số (coaxial). Các loại cáp này sẽ đảm trách tốt nhiệm vụ truyền tải tín hiệu âm thanh kỹ thuật số 5.1, cũng như các định dạng âm thanh cao cấp như Dolby Digital và DTS. Trong trường hợp không thể sử dụng các loại cáp này, thì loại dây dẫn truyền thống stereo RCA cũng có thể đủ đáp ứng nhu cầu.

Nếu hệ thống HTIB của bạn có hỗ trợ cổng HDMI thì đây lựa chọn tốt nhất cho việc kết nối với các thiết bị nguồn như bộ thu tín hiệu vệ tinh, cáp, đầu đĩa Blu-ray. Kết nối HDMI có khả năng truyền dẫn những định dạng âm thanh hiện đại nhất như Dolby True HD và DTS-HD, điều mà các loại cáp quang học và đồng trục không thực hiện được.

Thực tế, bạn cũng không cần đầu tư quá nhiều vào các loại cáp HDMI, miễn sao loại cáp bạn sử dụng có thể truyền dẫn được tín hiệu. Thông thường, bạn chỉ cần sử dụng loại HDMI có mức giá dưới 200.000đ/mét. Những loại cáp quá đắt tiền cũng không hẳn cho ra tín hiệu âm thanh hay hình ảnh tốt hơn, điều quan trọng là sự tương thích (giữa loại cáp HDMI bạn sử dụng và các thiết bị trong hệ thống).

Cài đặt âm thanh
Rất nhiều hệ thống HTIB có tích hợp chức năng điều chỉnh tự động. Bạn nhất thiết phải sử dụng chức năng này nếu muốn đạt được hiệu quả sử dụng tốt nhất cho toàn bộ hệ thống. Các chức năng tự động hiệu chỉnh thường giúp người dùng xác định vị trí chính xác để đặt các loa, và hiệu chỉnh EQ phù hợp nhất với không gian phòng đang sử dụng.

Đầu tư nhiều thời gian vào bước cài đặt này bạn sẽ thấy nó thật hữu ích và đáng giá. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để biết được làm cách nào hiệu chỉnh các loa một cách tối ưu đối với từng hệ thống HTIB cụ thể.

Để hiệu chỉnh giúp hệ thống giúp có thể vận hành một cách tốt ưu, bạn cần có công cụ đo đạc (SPL meter). Bạn có thể phải bỏ ra khoảng từ 500.000đ trở lên để có được một công cụ đo thực, và khoảng từ 20.000đ trở lên đối với các phần mềm đo đạc.

Các cài đặt khác
Đối với bất kỳ hệ thống HTIB nào, ngoài những cài đặt về âm thanh, bạn cũng cần lưu ý một số các cài đặt hoặc thiết lập khác, để bảo đảm hệ thống hoạt động tốt. Chẳng hạn như nếu hệ thống có tích hợp đầu đĩa DVD hoặc Blu-ray, bạn cần chắc chắn rằng cài đặt đúng các đầu ra hình ảnh.

Trong trường hợp bạn có một TV màn hình HD, hãy chú ý thiết lập hình ảnh đầu ra của đầu đĩa DVD và Blu-ray theo đúng tỷ lệ hình 16:9, đồng thời sử dụng đúng loại cáp HDMI hoặc kết nối component video (loại kết nối cáp 3 màu xanh lục - green, đỏ - red và xanh dương - blue), để thu nhận được hình ảnh độ phân giải cao 1080p. Loại cáp đơn màu vàng và dây tín hiệu s-video không thể truyền dẫn được tín hiệu độ phân giải cao HD.

Điều chỉnh không gian phòng

Bước cuối cùng để đạt được hiệu quả âm học tối ưu là một chút thay đổi trong gian phòng của bạn. Chất lượng âm thanh có thể được cải thiện đáng kể với những thay đổi nhỏ trong việc sắp xếp nội thất của căn phòng.

Nếu căn phòng của bạn sử dụng các bức tường rỗng, điều này không tốt cho việc trình diễn âm thanh. Để khắc phục, bạn có thể kê các tủ sách lớn vào các bức tường. Đối với các cánh cửa trượt bằng kính cũng vậy, bạn nên kê các tủ sách vào trước vị trí trước các cánh cửa hoặc sử dụng các màn che.

Các màn che có tác dụng hấp thu âm thanh, làm giảm hiệu ứng dội âm, tấm màn che trước kính còn có thể giúp cải thiện chất lượng hiển thị của màn hình TV. Các màn che hoặc giá sách trên các bức tường cứng phía sau cũng có tác dụng tương tự.

Sàn gỗ cứng cũng là kẻ thù của các thính giả. Trải một tấm thảm thô ráp giữa loa và vị trí của người sẽ giúp cải thiện chất lượng âm thanh.
Rất khó để nói phương pháp nào là chính xác nhất trong việc cải thiện chất lượng âm thanh trong một gian phòng, song phương pháp điều chỉnh kết hợp sử dụng với các vật hấp thu và khuếch tán âm thanh (như rèm che và tủ sách) thường là những lựa chọn đúng đắn.

Trường Giang