6 đặc tính quan trọng tạo nên dàn âm thanh chuẩn

Ngoài dải tần đáp ứng hay độ động đã khá quen thuộc với người nghe phổ thông, một dàn âm thanh chuẩn cần nhiều yếu tố đặc trưng khác để tạo nên đẳng cấp và chất lượng.

Dàn loa lớn thường có khả năng thể hiện được âm trầm tốt hơn.

Dải tần đáp ứng

Theo Canadahifi, khả năng tái tạo âm thanh chính xác ở các dải một cách đồng đều, luôn là một trong những yếu tố quan trọng và được biết đến nhiều nhất của hệ thống nghe nhạc. Tuy nhiên, khi xuống đến dải tần cực thấp, các màng loa nhỏ thường không còn đủ độ chắc chắn khi nhận được xung điện lớn để thể hiện âm bass sâu. Hoặc nếu nhận xung phù hợp với màng loa, thì thường không đủ lực.

Một cách đơn giản và trực quan để đánh giá yếu tố này là thử nghe những bản nhạc có dải tần thay đổi đa dạng. Bản thu All For You của Diana Krall, hoặc album Brothers in Arms của Dire Straits đều là các ví dụ điển hình với những tiếng chũm chọe cao chói tai, âm bass mạnh mẽ và xuống đến cực sâu.

Tông nhạc chính xác

Để phân biệt được tiếng guitar nào là của Fender Stratocaster hay Gibson Les Paul, tiếng violon nào là của Amati hay Stradivarius, cần hiểu và nghe được hòa âm đặc trưng của mỗi một nghệ sĩ, hơn là những nốt nhạc cơ bản mà bất kỳ cá nhân nào cũng có thể thực hiện được. Ngoài ra, yếu tố này cũng cần một loa tép thật tốt.

Nếu đó là một giọng hát, người nghe cũng có thể dễ dàng phân biệt được theo thời gian đâu là một nữ ca sĩ trẻ trung 20 tuổi giọng khỏe khoắn, nhiệt huyết, hay một giọng ca 40 tuổi điêu luyện, mặn mà và đằm thắm.

Vị trí của nhạc công và ca sỹ là một đặc trưng của dàn nhạc cổ điển.

Âm trường

Không gian trong âm thanh giữa những người nhạc công hay ca sỹ cũng bao gồm những chiều cơ bản như chiều sâu, chiều rộng và chiều cao (rất khó để đạt được, và chỉ có ở những bộ dàn đầu bảng với mức giá không hề rẻ). Hơn nữa, “hình ảnh” được ghi nhận này phải cố định khi người nghe di chuyển xung quanh phòng nhạc.

Để cảm nhận được âm trường một cách rõ ràng, việc đầu tiên cần làm là tìm một nguồn nhạc stereo chất lượng cao, thậm chí các bản thu đời đầu cũng không thể vẽ ra trường âm thanh ba chiều rõ ràng, ngay cả trên bộ thiết bị đắt tiền nhất. Một ví dụ đơn giản như bản You Oughta Know trong album Jagged Little Pill Acoustic của Alanis Morissette có thể cho người nghe thấy được vị trí của ca sỹ ở ngay bên phải sân khấu, chiếc guitar acoustic bố trí bên trái, trong khi bộ trống được đặt ngay phía sau giọng hát.

Độ phân giải (bit-rate)

Độ phân giải càng lớn, âm thanh càng rõ ràng, chi tiết hơn và cũng dễ dàng hơn cho trí não ghi nhớ/nhận ra âm thanh này. Điều này tương tự với một bức ảnh với độ phân giải thấp rất khó cho người xem nhận biết những chi tiết nhỏ, chẳng hạn thời gian hiển thị trên một mặt đồng hồ hay dòng chữ in trên bìa trong giá sách.

Vấn đề về độ phân giải thấp càng nghiêm trọng khi có nhiều giọng hát hay nhạc cụ kèm theo. Khi đó, giọng ca của từng người trong một dàn hợp xướng sẽ dễ bị nhập làm một, thậm chí giọng chính cũng có thể biến thành tiếng đệm du dương cuốn theo điệu nhạc ở một mức bit-rate quá thấp.

Người nghe thường phải tốn nhiều chi phí để hoàn thiện dải động.

Dải động

Sự khác biệt (được tính bằng đơn vị decibel) giữa mức "output" đỉnh của hệ thống và mức yên tĩnh nhất - tiếng noise âm thanh sàn được xem là dải động của một dàn âm thanh hi-fi. Đây là yếu tố mà người nghe thường phải chi nhiều tiền nhất để có được sự chuẩn xác về âm thanh trên mỗi bước dải tần đáp ứng, ở mỗi mức âm lượng khác nhau.

Bản thu của Zepplin, Since I’ve Been Loving You hay bản giao hưởng số hai của Mahler mang tên Resurrection đều là những ví dụ tốt để thử nghiệm dải động của một dàn âm thanh.

Độ động

Một chi tiết cơ khí như màng loa sau khi đã rung lên, tạo âm thanh, cần có thời gian để phục hồi lại vị trí ban đầu để tiếp tục hoạt động. Quãng thời gian này phải đủ nhanh, nếu không hệ thống sẽ bỏ lỡ một nhịp âm thanh quan trọng. Đây cũng là một yếu tố được xem xét khi đánh giá bất cứ dàn loa hi-fi nào.

Bất kỳ một bản thu nào có tiết tấu cực nhanh cũng có thể là đối tượng để thử nghiệm độ động. Trong đó có thể kể đến Concerto for Orchestra của Bartok, Am I Wrong của Keb Mo hay bản Overture trong album Tommy của The Who.

Minh Trang